دانلود کاراموزي جهاد کشاورزي – اشنايي با گياه سويا با word دارای 63 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد دانلود کاراموزي جهاد کشاورزي – اشنايي با گياه سويا با word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي دانلود کاراموزي جهاد کشاورزي – اشنايي با گياه سويا با word،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
بخشی از متن دانلود کاراموزي جهاد کشاورزي – اشنايي با گياه سويا با word :
آشنایی با مکان کار آموزی
(جهاد کشاورزی را بشناسیم )
تاریخچه سازمان :
وزارتخانه جهاد كشاورزی در سال 1380 از ادغام دو وزارت جهاد سازندگی و وزارت كشاورزی بوجود آمد. وزارت جهاد سازندگی از زمان جنگ و بعد از آن كارهای عمرانی و سازندگی مربوط به كشور از جمله آسفالت كردن مسیرهای روستایی، لوله كشی آب و برق رسانی به روستاها، برگزاری كلاسهای آموزشی در زمینه دام و;. را انجام می‌داد. و كارهای مربوط به وزارت كشاورزی در واحدهای زراعت و باغبانی، ترویج و مكانیزاسیون و حفظ نباتات خلاصه می‌شد و پس از ادغام كارهای مشترك این دو وزارتخانه یك شده و هر دو با هم اهدافشان مشترك گردید.
در حال حاضر مدیریت جهاد كشاورزی شهرستان اهواز از واحدهای اداری از قبیل امور اداری و مالی، دبیر خانه، روابط عمومی و پشتیبانی تشكیل شده و واحدهای فنی آن شامل ترویج (اداره ترویج و نظام بهره برداری)، حفظ نباتات، مكانیزاسیون، باغبانی، مهندسی زراعی امور اراضی می‌باشند.
مراكز خدمات :
مراكز خدمات شهرستان اهواز در مسیرهای مختلف و به تعداد 9 مركز وجود دارند كه این مراكز عبارتند از :
حمیدیه، الهایی، گبیر، سوسیه سادات، گمبوها، سفمه، غیزانیه و شركت تعاونی گندمزار كوثران كه هر یك از این مراكز دهستانی را تحت پوشش خود قرار می‌دهند.
از وظایف این مراكز بر طرف كردن نیازهای كشاورزان در زمینه‌های مختلف از قبیل تهیه ماشین آلات، بذور، برگزاری كلاسهای آموزشی، تهیه كود و اجرای بازدیدها میباشد البته با هزینه و اعتبارات مدیریت و حمایت آن صورت میگیرد. در هر مركز خدمات 5-4 پرسنل وجود دارد و مسئول هر مركز كارشناس میباشد.
واحد حفظ نباتات:
مجموعه كارهایی كه در جهت حفظ محصولات كشاورزی از گزند عوامل زیان آور
انجام میشود. این عوامل ممكن است اقدامات ترویجی باشد. ما وقتی به كشاورز یاد می‌دهیم كه چگونه سم پاشی كند حشرات را بشناسد در واقع ما تولید كنندگان را آموزش می‌دهیم كه در جهت حفظ محصولات كشاورزی فعالیت كند.
یكی از كارهای این واحد همكاری با واحد ترویج است به صورتع تشكیل كلاسهای آموزشی كه مخاطبین آن، كشاورزان ناظر و مروجین می‌باشند. مقوله ترویج از بخشهای مهم كشاورزی است. ترویج به معنی آموزش روشهای نوین و انتقال یافته‌های تحقیقاتی به كاركنان میباشد.
یكی دیگر از فعالیتهای این پیش بینی سموم مورد نیاز بخش كشاورزی و نظات بر توزیع آنها به نحوه مصرف آنها میباشد. اینكه در چه زمانی، در چه رشدی، به چه میزان سم مورد نظر استفاده و چگونه استفاده شود.
جمع آوری فلور گیاهان یكی دیگر از فعالیتهای اجرای این واحد است. تهیه فلور علفهای هرز به خاطر تهیه استراتژی مختلف در جهت كنترل علفهای هرز مختلف. مثلا ابتدا فلور علفهای هرز را باید داشته باشیم تا بتوانیم بر علیه آنها اقدام كنیم، قدم بعدی این است كه خانواده آن علف هرز را شناسایی كنیم. همه این كارها به این خاطر است كه ما دشمنان گیاه را بشناسیم زیرا مبارزه با دشمن مستلزم شناخت آن است. (فلور به مجموعه رستنیها گفته میشود).
جمع آوری فن حشرات منطقه از دیگر كارهای این واحد است. به مجموعه حشرات فن گویند. حشرات آفت زا و حشرات مفید.
تهیه گزارشهای تحقیقاتی و كارشناسی در مورد عوامل زیان رسان مختلف بالاخص كشتهایی كه مهم است. از وظایف این واحد است مانند كشت گندم، كلزا، چغندر. در حقیقت نوشتن گزارش اظهار نظر كارشناسان است. نسبت به عوامل زیان رسان محصولات و ارائه كارها.
آموزش و نظارت بر كاركرد ادوات سم پاشی: از دیگر وظایف این واحد است. در این قسمت كلاسهایی برای كارشناسان، كارآموزان و مروجین برقرار میشود و چگونگی سم پاشی و نیز نحوه كالیبره كردن بیان میگردد. كالیبره كردن یعنی اینكه ما در حقیقت تصمیم می‌گیریم كه یك سم پاش. سموم معمولا به صورت لیتر در هكتار است. میزان مصرف مواد حشره كش در هكتار ثابت است مقدار آب متغییر است كه بسته به نوع سم پاش متغییر است. نظارت بر عملیات سم پاشی هوایی از دیگر وظایف این واحد میباشد. در این خصوص باید گفت كه كارشناس حفظ نباتات باید
در فرودگاه حاضر باشد و حتما مقدار سم موجود در هواپیما را نظارت دقیق كند. البته باید توجه داشت كه وجود كارشناس حفظ نباتات ضروری است و نیز كالیبره كردن هواپیمای سم پاش را تغییر دادن نازلها میتوان انواع پاششها را بوجود آورد.
ایجاد شبكه‌های مراقبت محصولات مختلف از دیگر وظایف این واحد است مثلا شبكه مراقبت صیفی جات شبكه مراقبت مجموعه‌ای از اقدامات و كاربرد وسیله هایی جهت زیر نظر گرفتن تغییرات جمعیتی آفات و تعیین زمان مبارزه است. از اقداماتی كه میتوان انجام داد بازدید از مزارع است كه
هر روز باید این كار تكرار شود كه اگر آفتی را تشخیص دادیم به كشاورز اعلام كنیم تا سم پاشی صورت گیرد البته این كار توسط كشاورز هم انجام میشود. (باید از مزرعه) از دیگر اقدامات استفاده از تله‌های مختلف میباشد. برای شكار حشرات و آفات به خاطر اینكه بدانیم جمعیت آنها در روز
چقدر است. هر روز تعدادی آفت شكار میشود و ما این میزان را روی منحنی می‌بریم در یك روز كه بالاترین مقدار شكار مشخص میشود تعیین میشود كه این زمان اوج حشرات است. البته باید توجه داشت كه كنترل حشره و آفت هر چه در مراحل ابتدایی باشد موثرتر خواهد بود. و نیز سم پاشی موثر خواهد شد. پس تاریخ ازدیاد آفت از این نظر مهم میباشد. تله‌ها انواع مختلف دارند: مثلا تله‌های نوری كه حشرات به سبب خاصیت تله‌های نوری كه حشرات به سبب خاصیت نور
گرایی جذب نور میشوند. ساختمان این گونه تله‌ها به مانند یك جسم قیفی شكلی است كه درون قیف یك لامپ روشن كرده و زیر قیف ظرف سیانور می‌گذارند البته دور قیف یك پرده هایی قرار می‌دهند. یا اینكه یك تشت آب زیر قیف می‌گذارند و روزانه آنها را بررسی می‌كنند و تعداد پروانه‌ها را می‌شمارند در یك روز حداكثر پروانه‌های بدست می‌آید كه آن روز به روز اوج حضور پروانه‌ها
میباشد. از دیگر تله‌ها میتوان به تله‌های فرمونی اشاره كرد، حشرات ماده یك سری بو از خود ترشح می‌كنند كه باعث جذب حشره میشود. این ماده به صورت هورمونی ساخته شده و میتوان از این ماده در جذب حشره استفاده كرد و آن را در تله انداخت. فرمونهای هیلیوتیس، فرمون كرم سیب، پروانه كارادنیا در بازار موجود می‌باشند. (فرمونها بیشتر در مورد پروانه‌ها كرابرد دانند).
شبكه مراقبت در مورد علف هرز كشت گندم در نیمه‌های آبان شروع میشود بنابراین باید نوع علفهای هرز را تشخیص دهیم. زیر نظر گرفتن باغات و مزارع جهت بهترین زمان مبارزه را شبكه مراقبت گویند. یا به عبارتی بازدید از مزارع و تشخیص نوع علف هرز و ردیابی و ظهور بیماریهای مختلف را شبكه مراقبت گویند.
مبارزه با آفات عمومی یكی از وظایف واحد حفظ نباتات است. آفاتی همچون موش، سن و ملخ جزء آفات عمومی یا همه گیر به حساب می‌آیند. آفات عمومی چون همه‌گیری دارد و كشاورز به تنهایی نمی‌تواند از عهده كنترل آفت برآید پس دولت كنترل آفت را بر عهده میگیرد، ولی آفات خصوصی آفاتی هستند كه در مزارع كشاورز وجود دارد و كشاورز توان مقابله با آن را دارد.
از دیگر اقدامات این واحد میتوان به قرنطینه كردن اشاره كرد. قرنطینه كردن یك سری عملیات هستند برای جلوگیری از آفاتی كه در كشور وجود ندارد ولی در كشورهای همسایه وجود دارند. در مورد محصولات انباری میتوان لمبه گندم را نام برد و پروانه سفید اشجار (آفات جنگل) كه در ایران نیست ولی چوبهایی كه وارد میشوند نیاز به یك چكاب كامل دارند. پس ما باید همواره یك سری اطلاعات راجع به این آفتها داشته باشیم. دو نوع قرنطینه داریم :
1ـ قرنطینه داخلی 2ـ قرنطینه خارجی
منظور از قرنطینه داخلی :عوامل زیان رسانی است كه در یك استان وجود دارد و دیگر استان نیست به مانند كرم سرخ پنبه، كرم ساقه خوار برنج كه در شمال است ولی در خوزستان نیست. در مورد محصولاتی كه به خارج صادر میشوند باید گفت كه همواره با محصول صادراتی یك گواهی بهداشت نباتی میباشد. وجود این گواهی در مورد ورود و یا خروج لازم است ولی با وجود گواهی بهتر است كه خودمان نیز محصول را معاینه كنیم. این گواهی شامل: نام محصول، كشور صادر كننده، كشور وارد كننده، تاریخ صدور گواهی، تاریخ عملیات ضد عفونی و چگونگی آن و با چه سمی و; میباشد.
از دیگر اقدامات این واحد كنترل بیولوژیك آفات گوجه فرنگی و ذرت در اهواز میباشد.
واحد دامپروری :
حیوانات اهلی كه میتوانند برای ما مفید باشند را دام گویند. دامپروری عبارت است از نگهداری و استفاده از دامهای اهلی. گاوها را از نظر تولید به سه دسته تقسیم می‌كنند:
1ـ شیری 2ـ گوشتی 3ـ دو منظوره
بهترین نژاد شیری گاو هولشتاین است. از نژاد نرمادی، نژاد هم فورد و نژاد آنگوس اشاره كرد از نژاد دو منظوره میتوان به نژاد قرمز دانماركی اشاره كرد. از نژادهای ایرانی میتوان به نژا
د دشتیاری اشاره كرد كه در چابهار و ایرانشهر است شیر خوب میدهد تولید گاو میتوان به شیر، گوشت، و پشم اشاره كرد. برای دستیابی به بهترین تولید و ارزان‌ترین تولید بایستی بهترین شرایط با كمترین هزینه را برایشان ایجاد كنیم. شرایط ژنتیكی را نمی‌توانیم دست كاری كنیم پس شرایط محیطی را باید برای آنها فراهم كنیم. منظور از شرایط محیطی :محل، بهداشت، تغذیه دام میباشد. پس از اهداف دام این است كه شرایط محیطی را به گونه‌ای ایجاد كنیم كه تولیدات را از نظر كمی و كیفی بالا ببریم و طیور، پروژه پرورش گاومیش، پروژه نوسازی و به سازی اماكن دامی، پروژه استحصال مواد علوفه‌ای و غنی سازی علوفه‌ای خشبی.پروژه پرورش گاومیش، پروژه نوسازی و به سازی اماكن دامی، پروژه دامداریهای صنعتی، پرورش زنبور گاوداریها و ثبت و ركوردگیری اصیل و نیز پرورش اسب اصیل درب و یك سری كارهای متفرقه دیگر مثل ترویج بیمه دام.
پروژه پروار بندی :
هدف از پروار دام تولید گوشت زیاد در واحدهای دامی میباشد. البته باید توجه داشت كه كمیت و كیفیت گوشت در واحد دامی را بالا ببریم: یك سری شرایط را باید رعایت كنیم تا تولید افزایش یابد. انتخاب دام میتواند یك عامل موثر باشد اینكه ما چه دامی را انتخاب كنیم كه خوب رشد كند و خوب به ما گوشت بدهد. البته با غذای مناسب بهترین گوشت را به ما بدهد. در هر كشوری یك نوع دام خاص بهترین محصول را میدهد. در شهرستان ما گاوهای دو رگ خوب هستند از نظر گوشت و از نظر مقاومت به بیماریها. بعد از عامل انتخاب عواملی همچون واكسیناسیون، سم پاشی، ضد انگل و خوردن داروهای انگلی داخل و خارج نیز موثر میباشد.
پرورش دام :
تغذیه مهمترین بحث در واحد دامی میباشد. حدود 60-50 % هزینههای تغذیه میباشد جیره غذایی دام باید بالازس باشد یعنی جیره از نظر كلیه مواد غذایی متناسب باشد. نكته‌ای كه باید رعایت كرد این است كه باید از دادن غذای یكنواخت به دام جلوگیری كرد و باید غذای متنوع به دام بدهیم و نیز باید توجه كنیم كه خوراك دام رقابت با خوراك انسان نداشته باشد. میتوان از كاه، تفاله نی شكر، پس مانده زراعت غلات و ضایعات تولید محصول روغنی (كلزا) آفتابگردان استفاده كرد. باید توجه داشت كه كلنجاله‌ها پر؟؟؟ هستند، خانواده غلات انرژی زیادی تولید می‌كنند و خانواده لگومینوز نیز پروتئین زیادی تولید ی كنند. از خانواده لگو مینوز میتوان یونجه، شبدر، باق
لا، را نام برد، یونجه بهترین علوفه دا است. پرورش گاومیش به عنوان دام آینده دارای فوائد زیادی میباشد و آمار آن رو به رشد است. انرژی اضافه علوفه‌ها خبشی نامناسب را بهتر از گاو استف
اده می‌كند، ضریب هضم گاومیش بالاتر است، انرژی اضافه علوفه‌ها را به صورت چربی نگه نمی‌دارد بلكه از طریق شیر دفع می‌كند (شیر پر چرب). گوشت گاومیش نوع كلسترل آن ضرری برای انسان ندارد. اماكن دامی باید به گونه‌ای باشد كه در آن نور، رطوبت، تهویه، بهداشت و درجه حرارت تا حد امكان باشد.
نقطه راحتی دام به طوری باشد كه از نظر درجه حرارت و محیط برای دام مناسب باشد. در
خوزستان دامداریها را سه طره ایجاد می‌كنند بهتر است كه اسطبل را به سمت جنوب شرقی تهیه كرد. آبشخور و آبخوری بهتر است كاشیكاری باشد. مرغداری كاملا صنعتی است زیرا كنترل حرارت سخت است و مرغ حساس. در فصل تابستان مرغداریها معمولا تعطیل است.
جیره مرغ :
مناسبترین جیره برای مرغ ذرت است كه پر انرژی میباشد. اگر ذرت نبود به سراغ چربی رفته و بعد به سراغ مواد قندی می‌رویم. سخت‌ترین بخش دامپروری، بحث گاوشیر میباشد ع تولید و پرورش زنبور عسل میتوان به تولید عسل و گرده افشانی در كار كشاورزی اشاره كرد. در امر پرورش زنبور این نكته حائز اهمیت است كه هر چند سال یكبار ملكه باید عوض شود زنبور نر همیشه در كندو نیست فقط در زمان جفت‌گیری هست. هر چه زنبور فعالیت بیشتری داشته باشد زودتر می‌میرد. از شهد گلها عسل تولید میشود و از گرده گل موم. شهد درون كسیه‌ای در بدن ریخته میشود ولی محل جمع آوری گرده توسط پاهای اولی میباشد.
پروژه ثبت و روكوردگیری :
در رابطه با گو شیری كه زیر پوشش كشوری قرار دارد باید گفت كه یك سری كارهای اصلاحی را باید انجام داد مثلا از نظر تولیدشان محدود است. بهترین نژاد، نژاد عربی است. اسب اصیل به اسبی گفته میشود كه اجداد آن 3 الی 6 پشت آن مشخص باشد.
بحث ترویج :
مهمترین اقدامات در امر دامپروری به ترویج آن باز میگردد. در این بخش مشكلات زیادی به چشم می‌خورد من جمله عدم همكاری آموزشیارها و نیز عدم تمایل كشاورزان و;
واحد مكانیزاسیون :
این واحد در ابتدا زیر نظر مدیر قرار دارد و تعدادی كارشناس كشاورزی در این واحد وجود دارند كه كارت نظام مهندسی را دارا هستند.
معمولا برای رفع نیاز كشاورزان به ادوات و ماشین آلات به این واحد درخواست داده میشود و این واحد با توجه به شرایط كشاورز، ادوات مورد نظر را در اختیار آن قرار میدهد. نوع ادوات را مراكز خدمات تضمین می‌كند و دیگر وظایف این واحد عبارتند از :
ـ كار تنظیم دستگاههای مختلف مثل ردیف كار، سم پاشی و;.
ـ جمع آوری آمارهای جدید و ارسال آنها به سازمان مربوطه.
ـ نظارت بر كار كمباین‌ها در فصل برداشت گندم.
بطور كلی مكانیزاسیون قسمتی از بازوی مدیریت است.
واحد زراعت :
یكی دیگر از واحدهای فنی مدیریت است كه وظایف مختلفی بر عهده دارد كه شامل :
1ـ تهیه و تنظیم دستور العملهای كاشت، داشت، برداشت محصولات زراعی بر اساس تقویم زمنای.
2ـ توزیع جغرافیایی سطوح كشت محصولات زراعی با توجه به استعداد و نیاز منطقه .
3ـ بررسی وشعیت نهادهای كشاورزی در مناطق مختلف و همچنین توزیع این نهادها بر اساس نیاز منطقه و نتایج آزمون خاك.
4ـ بررسی وشعیت خاكهای اراضی حوزه عمل شهرستان از نظر؟؟ و عناصر ماكرو و توصیه كودی اراضی.
5ـ توصیه كودی عناصر ماكرو با توجه به نوع كشت، وضعیت اراضی، نیاز و استعداد منطقه .
6ـ تهیه و تنظیم و جمع بندی گزارشات هفتگی محصولات مختلف بر اساس تقویم زمانی.
7ـ مكاتبه و ارسال گزارشات هفتگی محصولات مختلف با سازمان مربوط.
8ـ اجرا و احداث مزارع آزمایشی و تحقیقی در مراكز خدمات تابعه بر اساس سهمیه بندی سازمان استان.
9ـ نظارت و سركشی بر مراحل مختلف كاشت ـ داشت ـ برداشت محصولات مختلف زراعی بر اساس تقویم زمانی .
10ـ بررسی وضعیت نهاده‌های كشاورزی در مناطق مختلف و مكاتبه با سازمانهای تعاون روستایی ـ شركت خدمات عمایتی ـ مدیریت امور آب منطقه در خصوص كشتهای مختلف.
11ـ بررسی وضعیت كشتهای مختلف بر اساس استعداد و نیاز منطقه .
12ـ بررسی وضعیت عملكردهای مختلف در محصولات زراعی با توجه به سوابق این محصولات در منطقه.
13ـ ارشاد و راهنمایی كشاورزان و مراجعین در اقدام به كشت محصولات مختلف با توجه به نیاز منطقه و توانایی متقاضی.
14ـ بررسی وضعیت ارقام مختلف گندم در اراضی تحت پوشش منطقه با توجه به استعداد اراضی.
15ـ تشویق زارعین به استفاده از كودهای میكرو با توجه به نوع كشت ـ نیاز منطقه ـ توصیه كودی آزمایشگاه خاكشناسی. مراكز تحقیقات.
16ـ اعمال و اجرای توصیه‌های فنی مراكز تحقیقات در انجام كشتهای جدید و مكانیزه نمودن كشتهای قبلی.
واحد ترویج :
این واحد آموزش بطور غیر رسمی برای اقشار مختلف جوانان، زن و مرد و بزرگسالان را بر عهده دارد، همچنین روابطی است بین مراكز تحقیقاتی و كشاورزان كه اطلاعات و نوآوریهای جدید را ثبت كرده و آنها را به روستاییان منتقل می‌كند. ترویج كشاورزی با اقشار روستایی كه اكثر آنهابی سواد
یا كم سواد هستند روبرو بوده و با فرهنگها و سنت‌های خاصی كه دارند سرو كار داشته و موظف است با آموزشها پدیده‌های نوین را به آنها القا كند. و عادت‌های غلط را كه با دانش كشاورزی آنها
آمیخته شده از آنها دور كند. كه البت تحقق اینهدف با مقاومت كشاورزان و وستاییان روبرو بوده و در بسیاری از موارد نتایجی را كه باید حاصل گردد. در كوتاه مدت عملی نبوده و مستلزم گذشت زمان است.
بعضی‌ها تصور می‌كنند هر دستاورد جدید بطور مستقیم و یكباره قابل انتقال به روستایی است و به اهمیت و ضرورت ترویج كشاورزی به عنوان یك فعالیت ویژه و تخصصی واقف نبوده و طبق مطالعا
ت انجام شده مدت زمانی كه جهت انتشار نتایج تحقیقاتی به كشاورزان لازم است حدود 10-7 سال تا عملا اطلاعات نویت در بین كشاورزان متداول شود. هر كارشناس و مروج علاوه بر اینكه از نظر فنی می‌بایستی كاملا مسلط باشد باید خود یك جامعه شناس بوده و شیوه‌های مناسب را منطبق با اصول روانشناسی سازد و گرنه ممكن است زحمات آنها بی ثمر بماند. برای آنكه ایده‌های جدید در بین كشاورزان اشاعه یابد لازم است مراحل نوآوری و نوپذیری زیر طی شود.
1ـ آگاهی 2ـ توجه و علاقه‌مندی 3ـ ارزیابی 4ـ آزمایش 5ـ پذیرش .
برای انجام هر یك از موارد، روشهای آموزشی ویژه‌ای لازم است كه در تخصص و وظایف ترویج كشاورزی است. آگاه دادن به افراد آموزش بیننده كه از نظر سواد، فرهنگ و عادت مختلف هستند. شیوه‌های مختلف آموزشی با استفاده از مروج و وسایل جمعی مثل رادیو، تلویزیون و پوستر مناسب باشند تا كشاورزان را به خود جلب نمایند. برای اینكه كشاورز بهتر موضوع را ارزیابی كند و مناسبت آن رابا وضعیت كشاورزی بسنجد و عملا بتواند به آن بپردازد از روشهای گروهی ترویج مثل كلاسهای آموزشی (آموزش جوانان، كشاورزان، زنان روستایی)، بازدید كشاورزان و استفاده از مزارع آموزشی نمایشی و; استفاده كنند.
برنامه و سیاستهای تزویج شامل اولویت مسایل كشاورزی در كارهای تحقیقاتی، اجرای طرحهای مشترك تحقیقی و ترویجیع تشكیل سمینارهای تخصصی بین تحقیقات و ترویج، تهیه نشریات مشترك،
بررسی عملكردهای حاصل از نتایج تحقیقات در شرایط روستا و زارع، همگام كردن مروجین با اطلاعات روز، متناسب بودن جمعیت كشاورزان مرتبط با یك مروج در رشته كشاورزی، امكانات
مختلف جهت اجرای طرحهای تحقیقاتی ترویجی، شناخت نیازها، ضرورت‌ها و استعدادهای جامعه روستایی، مهارت و تسلط كاركنان ترویج در زمینه‌های مربوط به كار ترویج، توانمند نمودن مروجین در شناخت و مشكلات روستایی می‌باشند. انواع فعالیتهایی كه ترویج در حال حاضر انجام میدهد: شامل:
آموزش كشاورزی ـ آموزش كاركنان ـ گزارشها و بازدیدهای عملی (كشاورزان و كاركنان) ـ آموزش سمعی و بصری ـ انتخاب كشاورزان و دامداران نمونه ـ آموزش و بكارگیری مددكاران ترویجی ـ برگزاری نمایشگاههای ترویجی ـ تهیه و تكثیر نشریات پوستر و; تهیه اسلاید و فیلم آموزشی ـ ایجاد كتابخانه و شویق و ترغیب روستاییان با سواد به مطالعه ـ برگزاری آزمونهای ترویجی، اجرا و تهیه برنامه‌های آموزشی رادیویی و تلویزیونی و ویدیویی. برقراری ارتباط مستمر با مراكز علمی و
تحقیقی ـ احداث مزارع نمایشی ترویج و تحقیقی ـ بررسی و مطالعه جهت شناخت بافت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی روستاها. آموزش به صورت گروهی یا انفرادی است. انفرادی به این صورت كه هر كشاورز اگر مشكل یا مسئله خاصی در زمینه كشاورزی داشته باشد با مراجعه به مركز خدمات از كارشناس مربوط سوال می‌كند و مشكل برطرف میشود و گاهی خود كارشناس با سركشی
به روستاها و سرزمین اگر مشكلی مشاهده كرد آن را رفع می‌كند. آموزش به صورت گروهی با برگزاری كلاسهای آموزشی كه كارشناس با هماهنگی مروج در روستاهای مختلف با توجه به برنامه‌های مصوب از استان و با توجه به فصل كشتهای مختلف انجام میشود.
ویژگی‌های شركت كننده این است كه باید جوان باشند، سنین 45-15 سال و كلاسها حدود 25-18 نفر می‌باشند. زمان آموزش از پوستر، اسلاید و فیلمهای آموزشی جهت یادگیری بهتر فرگیران استفاده شود. زمان كلاس نبایستی طولانی باشد.
واحد باغبانی :
تا سالهای گذشته واحد زراعت و باغبانی یكی بودند و سرانجام در سال 1378 این واحدها از همدیگر مجزا شدند. طرحهای اجرایی این واحد بیشتر بر روی باغهای میوه است. بر خلاف رشته باغبانی و موارد آن در دانشگاه صیفی و سبزی در این مركز به واحد زراعت مربوط میشوند و
واحد باغبانی بیشتر روی باغهای میوه كار می‌كند. در اهواز باغات شامل باغهای انگور، نخیلات، و باغات زیتون است. سطح زیر كشت نخیلات 3000 هكتار، انگور 100 هكتار، زیتون 150 هكتار میباشد.
عمده كارهای این واحد شامل :
ـ طرح اصلاح و احیا و توسعه نخیلات، كه عمدتا روی هرس نخیلات كار میشود و همچنین مبارزه با بیماری خامج (پوسیدگی گل آذین نر در نخیلات).
ـ تغذیه و آزمون كه از خاك و برگ نمونه برداری میشود و به آزمایشگاه فرستاده و نایج به كشاورز ابلاغ میشود كه از چه كودی استفاده كند.
ـ بازدید از نخلستانها و كمك بلاعوض به باغدار.
در باغات انگور نیز طرح تغذیه و آزمون و بهداتی نمودن باغ و توسعه باغات انگور انجام میشود و پس از اجرای طرح به باغدار یارانه داده میشود .
در زمینه زیتون، اصلاح و احیا و توسع باغات زیتون كه در زمینه اصلاح و احیا برنامه‌های تغذیه و آزمون است و برنامه‌های هرس و توسعه كه شامل احداث باغهای جدید است. نهالها زیتون از اداره جهاد كشاورزی تامین میشود و دیگر كشاورز از نظر مالی تامین نمی‌شود.
آزمون خاك برای بررسی مناسب بودن كشت در محل مورد نظر انجام میشود در مسجد سلیمان و ایذه زیتون بصورت دیم كشت میگردد. در شهرستان اهواز زیتونهای كشت شده به دلیل زیر نتایج لازم را نداده‌اند:
1ـ عدم تطابق واریته با محیط.
2ـ گرمای بیش از حد تابستان.
رقمی كه توصیه میشود رقم دزفولی است كه باید تكثیر و كشت گردد.
از جمله طرحهای دیگر: طرح احداث گلخانه و طرح پرورش قارچ است.
انواع محصولات تولیدی و شرح مختصری از آنها
محصولات قابل كشت تولیدی در شهرستان اهواز را میتوان به دو قسمت محصولات
پائیزه و تابستانه تقسیم بندی كرد. از محصولات پائزه میتوان به گندم، جو، كلزا، باقلا، چغندر قند، گلرنگ، اشاره كرد. و از محصولات تابستانه میتوان ذرت، برنج، كنجد، سورگرم، لوبیا چشم بلبلی، آفتابگردان و ماش را نام برد.
فصل دوم :
بررسی بخش های مرتبط با رشته علمی کارآموز
آشنایی با گیاه سویا ))
1) مقدمه:
لوبیا روغنی ، سویا یا سوژا از دانه های روغنی است كه از قدیم الایام و حداقل 2800 سال قبل از میلاد در چین كشت می شده و از گیاهان مقدس بشمار می رفته است. احتمال می رود كه لوبیا روغی از Gliycine ussuriensis مشتق شده باشد . اینگونه در آسیای شرقی رشد می كند . سویا در كشورهایی مثل آمریكا گیاه دانه ای مهمی تلقی می شود سویا قبل از سال 1940 به طور عمده برای علوفه كشت می شد اما امروزه پس از ذرت وگندم مقام سوم از نظر تولید دانه و از لحاظ ارزش غذایی پس از ذرت دومین رتبه را در كشور مزبور دارا می باشد . 51% از تولید جهانی سویا به آمریكا اختصاص داشته و 38% تولید جهانی آن در سه كشور دیگر یعنی برزیل ، جمهوری خلق چین و آرژانتین تولید می گردد . بقیه تولید سویا در میان كشور های مختلفی درآسیا و آمریكای جنوبی پخش شده است و به طور جزئی نیز در آفریقا و اروپا تولید می شود ( 2 ) .
لوبیای سویا در 30 سال اخیر به یك محصول عمده در آمریكا تبدیل شده است . بین كشاورزان درجه اهمیت آن بعد از ذرت و بیش از گندم ، سیب زمینی ، جو دوسر ، پنبه وسایر محصولات زراعتی شناخته شده می باشد . افزایش بسیار زیاد در تولید و ارزش سویا از سال1940 به بعد در امریكا صورت گرفت ؛ كه دوعامل در این امر سهم به سزایی دارند :
دانه سویا به طور متوسطه 40% پروتئین و 20% روغن دارد كه از لحاظ ارزش غذایی در میان
گیاهان مهم زراعی دانه ای بی رقیب می باشد .
تلاش تحقیقاتی گسترده ای در جهت به نژادی ارقام اصلاح شده ، مبارزه با آفات و بیماریها و فن آوری تولید صورت گرفته است (6 ) .
سویا ، سابقه به منظور تامین علوفه كشت می شد ولی امروزه در كشورهایی مثل امریكا ، یكی از مهمترین گیاهان روغنی به شمار می رود . در كشور ما هم كشت این گیاه اخیراً توسعه پیدا كرده است و از روغن آن استفاده می شود. در گیلان ، سالیان پیش زراعت و اریته ای از سویا معروف به پشم باقلا، یا كرد باقلا ، معمول بوده است . در سال 1343 ،گروه صنعتی بهشهر با وارد كردن و اریته های سویا و انجام مقایسه عملكرد و تعیین واریته های مناسب ،اقدام به توسعه كشت این گیاه كرد .
سویا تقریباً در مدتی كوتاه یك محصول عمده ایالات متحده آمریكا شد . صنایع سویا نیز بر اساس موارد استفاده و فرآورده های سویا شكل یافت . موارد استفاده سویا در كشاورزی و صنعت متكی به روغن زیاد و پروتئین فراوان دانه است . سویا یك محصول بازار پسند بوده و بخش قابل توجهی از درآمد هشت ایالت رودخانه میسی سی پی تولید كنندگان 75 درصد سویای آمریكا را شامل می شود . درآمد های حاصل از نیمی از صادرات محصولات تولیدی در فرم دانه ، كنجاله و روغن بصورت یك عامل بسیار موثر در بالانس تبادل تجارت محسوب می شوند ( 6 ) .
واریته ای جدیدی با تطابق به سایر نیازمندیها تولید شد كه سطح تولید اقتصادی سویا در ایالات متحده امریكا به سهولت گسترش یافت وممكن است آینده بیشتر گسترش یابد . سویا از خط استوا تا بیش از 50 درجه عرض جعرافیائی قابل كشت است . بدون تردید سویا در سطحی بسیار وسیعتر نسبت به زمان حال بخصوص در مناطق نیمه گرمسیر و یا با عرض جعرافیایی متوسط كشت خواهد شد . و این احتمال بطور قوی بستگی به تشخیص آن عوامل محیطی ، مثبت یا منفی ، دارد كه بر رشد و نمو گیاه اثر گذارند و همچنین بستگی دارد به تشخیص نیاز های مدیریت و استفاده از آنها كه بر پذیرش یك گیاه جدید اثر می گذارند (5 ) .
2) تاریخچه تولید سویا
الف. در ایالات متحده امریكا
سویا در شرق بعنوان غذای انسان وحیوان دارای سابقه ای بسیار قدیمی است ولی در سایر نقاط جهان تولید سویا تنها در این قرن اهمیت یافته است . زراعت سویا در ایالات متحده آمریكا در سال 1340 بصورت زراعت عمده در آمد و در بعضی از مناطق مانند برزیل اخیراً آغاز شده است ، احتمال می رود كه به عنوان یك زراعت جدید به سایر مناطق نیز گسترش یابد ( 5 ) .
نظر كلی این است كه مناطق شمال شرقی چین و منچوری موطن سویا هستند . متخصصان طبقه بندی معتقدند كه احتمالاً سویای زراعی با نام علمی (L ) Gliycine max
یك گیاه یكساله خزنده و متعلق به بذوری كه در دهه آخر قرن نوزدهم از چین و منچوری جمع آوری شده بود در باغهای گیاهشناسی كشاورزی اروپای غربی و ایالات امریكا پخش و گشت گردید. شرح و تفسیر رشد و بازدهی انها در مجلات علمی آن زمان منعكس از نشریه های فنی ایستگاههای كشاورزی ایالتی بچاپ رسیده است . سویا بعنوان غذای انسان تنها در شرق از اهمیت خاصی برخوردار بود . اغلب ارقام موجود بدلیل رشد علفی بعنوان علوفه مورد توجه بودند. پذیرش این محصول در ایالات متحده امریكا كه به كندی انجام شد ، نتیجه زحمات و علاقه سی . وی . پاپیروC.V.Papir دبلیو-جی مورس W. J. Morse D كارشناسان وزارت كشاورزی ایالات متحده است .
ارقام سویایی كه در ابتداء در ایالات متحده كشت می شدند انتخابهائی بودند از ارقام وارداتی ازمجموعه بزرگی از ارقام سویا در شرق كه در زمانهای مختلف جمع آوری شده بودند كه اساس
همان انتخابهای نسبتاً جدید است . برنامه های به نژادی به منظور تولید دورگ اخیراً شروع شده و
در این برنامه ها از اطلعات مربوط به انواع خواص ژن ها كه در انتقال صفات مورد علاقه از نظر زراعی دخالت دارند استفاده می شود .گلهای كوچك سویا معمولاً خودگشن هستند ولی اندكی دگرگشنی نیز بطور طبیعی روی می دهد . نواحی كشت سویا در ایالات دره میسی سی پی به
كندی گسترش یافت و ایالت ایلینویز تولیدكننده شماره یك بود . سطح زیر كشت سویا در سال 1938 به چهاره كتار رسید . عمل آوری و بازار یابی زیر بنائی محصولات سویا به خوبی توسعه یافت ، البته سویا در بسیاری از مناطق فوق بعنوان گیاه علوفه ای ، علوفه خشك ، سیلو یا چرا كشت می شد و تا سال 1941 میزان برداشت سویا برای دانه كمتر از میزان برداشت برای علوفه بود. كشت سویا بعنوان علوفه به دلایل گوناگون و اساساً اقتصادی سریعاً رو به كاهش گذارد و عملاً ن
ا پدید شد و تنها در مواقعی كه زراعت سایر گیاهان علوفه ای با شكست روبرو می گردیدند صورت می پذیرفت ( 5 ) .
جنگ جهانی دوم محرك نیرومندی در توسعه زراعت سویا بود. در آن زمان ارقام ایجاد شده با شرایط ایالات ذرت خیز ایلینوییز ، ایندیانا ، آیوا و اوهایو به خوبی سازگار بودند . دقت و كار آئی برنامه
های به نژادی كه به وسیله وزارت كشاورز ایالات متحده و ایستگاههای تحقیقاتی ایالتی اجراء می شوند ، با گرد آمدن اطلاعات مربوط به انتقال صفات گیاهی افزایش یافته و تمامی برنامه ها توسط جامعه متخصصین محصولا ت زراعی آمریكا با ذكر مشخصات منبع هر یك به ثبت رسیده اند . ورایته های زراعی جدید بدلیل دربرداشتن صفات مطلوب زراعتی مقاومت به بیماری ، ورس و یا ریزش دانه بجای واریته های زارعی قدیمی كشت می شوند . انتظار می رود كه واریته های جدیدتری جانشین واریته های موجود شوند . احتمال داردكه سطح زیر كشت سویا در ایالات متحده آمریكا افزایش یابد . بهر حال این نكته را باید بخاطر سپرد كه گر چه مسائل اقلیمی تعیین كننده مكان برای مناسب بودن كشت سویا هستند ، ولی سایر عوامل اعم از عوامل زارعی یا اقتصادی نیز در اتخاذ تصمیم برای تولید سویا دخالت دارند ( 5 ) .
زراعت سویا در كانادا از اهمیت كمتری بر خوردار است و تقریباً كل تولید تنها در بخش آنتاریو صورت می گیرد . عملكرد سویا در آنتاریو برابر با عملكرد سویا در اوهایو بوده و سطح زیر كشت حدود 20000 هكتار است ( 6 ) .
تشریح دلائل گسترش زراعت سویا در آمریكا پیچیده بوده و صاحب نظران در ارزیابی عوامل آن متفق القول نمی باشند . اگر چه بازدهی اقتصادی عمدتاً یك عامل بسیار مهم در گسترش تولید محصول است ولی تطابق دادن زراعت با شرایط اقلیمی و سیستم كشاورزی منطقه نیز موثر است . این عوامل در مدت 30 سال گذشته بخصوص در مناطق ذرت خیر دستخوش تغییرات بود كه در نتیجه معیارهای ارزیابی سویا بعنوان یك نبات زراعی پر منفعت نیز تعییر كرده است ( 6 ) .
افزایش سریع اهمیت سویا در كشاورزی ایالات متحده آمریكا بدلیل تقاضا برای دانه و یا فرآورده های آن نسبت . روغن وكنجاله و در بعضی از سالها بیش از نیاز بازار بوده است . برنامه حمایت قیمت كه توسط تعاونی اعتبار كالا وابسته به دولت وضع شده بود بكار گرفته شد . از اینرو مقادیر قابل توجهی روغن در زمانهای مختلف به موجب قانون 480 كمك های خارجی به سایر كشورها صادر شده است ( 6 ) .
تكنولوژی تولید سویا در ایالات متحده همانند عملكرد در هكتار بطور دائم در حال بهبود بوده است
. تكمیل كار متخصصان به نژادی در تهیه ارقام زراعی جدید نتیجه اثر غیر مستقیم فراهم نمودن ادوات زراعی بهتر در انجام به موقع كارها و استفاده از علف كشهای انتخابی در كاهش رقابت علفهای هرز با سویا بوده است .
ب) در جهان
اگر چه شرق ، جائی كه سویا سالهای متمادی كشت می شده و اینك در آنجا بصورت یك محصول اصلی بشمار می اید موطن این گیاه است ولی امروزه تولید سویا در آمریكای شمالی بیش از تولید سویا در شرق است . مراكز اصلی كشت این محصول در شرق عبارت از چین ، كره شمالی ، كره جنوبی و اندونزی بوده و به مقدار كمتر در ژاپن و چند كشور دیگر در آسیای جنوب شرقی كشت می گردد . سطح زیر كشت سویا در شرق در سال 1975 كمتر از 2/1 سطح زیر كشت و تولید دانه كمتر از 4/1 تولید دانه آمریكای شمالی بوده است . میزان عملكرد در هكتار نیز در شرق كمتر از میزان عملكرد در آمریكای شمالی بوده و بنظر می رسد كه طی ده سال اخیر اندك تغییری یافته و تنها در كره جنوبی رو به افزایش است .
سویا در تحقیقات فیزیولوژی
سویا در مطالعات بیوشیمیایی تثبیت ازت هوا در گره های ( نودول ) تثبیت كننده ازت ریشه كه توسط باكتری ریزوبیوم ژاپونیكم تشكیل می شوند از اهمیت خاصی برخوردار است . نو دول های ریشه سویا بزرگ بوده و بر خلاف نود.ول ریشه سایر گیاهان خانواده لگومینوز كنگره ای نمی باشند . استرلیزه كردن سطوح خارجی نودول جهت تهیه برش مورد نیاز مطالعه بسهولت انجام می شود . استفاده از ازت غنی شده نشان داده است كه تثبیت ازت در نودول سویا مدت كوتاهی بعد از جدائی نودول از ریشه ادمه دارد . نودول سویا سرشار از ماده تنفسی لگو هموگلوبین است . كه مختص نودول تثبیت كننده ازت می باشد . این ماده در بافت ریشه های فاقد نودول و یا در باكتریهای غیر همزیستی نشده است . سویا در مطالعات مربوطبه رابطه بین ازت خاك و مكانیزم تثبیت ازت در گلخانه و مزرعه استفاده گردیده است . كسب حداكثر عملكرد سویا بدون نودول در ریشه ممكن نبوده و وجود كود ازته در خاك موجب كاهش تثبیت ازت می شود . ( 5 )
3 ) خصوصیات گیاهی:
لوبیا روغنی با نام علمی . Gliycine max l گیاهی است یكساله از تیره نخود (Leguminosae ) كه بصورت بوته ای استوار و نسبتاً پر برگ رشد می كند میانگین ارتفاع بوته به 90 تا 120 سانتی متر می رسد . طول دوره رشد و یشی آن بدرقم ، طول روز و تاریخ كاشت بستگی زیادی دارد. ولی بسیاری از ارقام سیكل حیاتی خود را طی 80 تا 120 روز به اتمام می رسانند .
1-3 ) ریشه : لوبیا روغنی دارای ریشه ای نسبتاً مستقیم و با توسعه جانبی زیاد است ولی بیشتر ریشه ها در لایه فوقانی خاك ( تا عمیق حدود 60 سانتی متر ) گسترده است . روی ریشه های گیاه گره های تثبیت ازت حاوی باكتریهای حاوی ریزوبیوم مشاهده می شود.
2-3 ) ساقه : لوبیا روغنی تولید یك ساقه اصلی می كند كه از گره های پائینی آن تعدادی ساقه های جانبی مستقیم انشعاب می یابد. خوابیدگی كمتر اتفاق می افتند، مگر در تراكم بوته بالا و آبیاری فراوان كه تحت این شرایط ساقه های نازكی تولید می شود . ساقه ها ، برگها و نیامها را تار های كوتاهی پوشانیده است . از لحاظ وضع ساقه ، واریته های مختلف سویای تجارتی را به دو گروه تقسیم می كنند . یكی ، گروهی كه در آنها انتهای ساقه به خوشه گل ختم نمی شود ، (دائم الرشد ) و دیگری گروهی كه انتهای ساقه آنها به خوشه گل منتهی می شود ( محدود الرشد ) واریته های گروه اول معمولاً بلندترند ولی در گروه دوم گیاهان كوتاه ترند و شاخ و برگ آنها بیشتر است .
3-3) برگ: برگها از سه برگچه بزرگ قلبی شكل با نوك تیز تشكیل و دارای دمبرگ بلند می باشد و بطور متناوب روی ساقه قرار دارد . برگها با نزدیك شدن به رسیدگی محصول ریزش می یابد ، بطوریكه بوته رسیده فاقد برگ است . بایستی توجه داشت كه دركلیه گیاهان كمبود نور و مواد غذائی و توسعه بیماریها موجب تسریع در ریزش برگها می گردد( 3 ) .
4-3) گل ؛ گلهای كوچك لوبیا روغنی به رنگ سفید یا بنفش با گل آذین خوشه ای ظاهر می شود. در هر خوشه 8 الی 16 گل مشاهده می شود. گلها ابتدا در زاویه داخلی برگهای پائینی ساقه پدیدار می گردد و گلدهی بطرف بالا ادامه می یابد . دوران گلدهی 2 تا 3 هفته طول می كشد بنابراین رسیدگی دانه در لوبیا روغنی یكنواخت تر از لوبیای معمولی است ( 2 ) .
گل آن از 5 كاسبرگ درست شده است . گلبرگها طوری قرار گرفته اند كه پرچمها و مادگی را در داخل خود می پوشانند .گلبرگهای آن ، مثل گلبرگ سایر گیاهان تیره نخود از 5 قطعه درشت شده است . یكی از همه بزرگتر است و به نام درفش یا استاندارد ؛ دو گلبرگ كوچكتر و شبیه به هم اند كه به اسم بال ، و دو گلبرگ دیگر به نام ناو خوانده می شوند . پرچمهای گل سویا ده عدد است ؛ 9 پرچم به هم چسبیده دور مادگی را می گیرند ویكی آزاد ایت . مادگی آن كرك دار است . كاسه گل تا روز قبل از آزاد شدن گرده جام گل را می پوشاند ( 3 )
5-3) تیپ رشدی ؛ گرده افشانی در لوبیا روغنی بصورت خود گشنی است . میزان دگرگشنی به فعالیت حشرات بستگی دارد . معمولاً فقط 25 تا 50 درصد گلها تولید نیام می نماید و بقیه ریزش می یابد . این نسبت به توان تولیدی گیاه در زمان گلدهی ، رقابت قسمتهای رویشی با زایشی و شرایط محیطی بستگی دارد . هر گل بارور شده تولید یك نیام می كند . تعداد نیامها در هر بوته ممكن است به 400 عدد برسد . نیامهای رسیده برنگهای زرد ، خاكستر ، قهواه
ای یا سیاه دیده می شود . معمولاً در هر نیام 2 الی 3 دانه و گاهی تا 5 دانه مشاهده می شود . دانه ها گرد تا لوبیائی شكل بوده و برنگهای سبز كمرنگ ، زرد تا قهوه ای نیره دیده می شود . وزن هزار دانه در بیشتر ارقام 60 الی 200 گرم با میانگین حدود 150 گرم است ( 3 ) .
4 ) ساختمان دانه و تركیب آن
ساختمان :
لوبیای سویا از خانواده بقولات بوده و دارای واریته های متفاوتی از نظر اندازه ، شكل و رنگ می باشد. شكل آن از گرد كوچك تا قلوه ای بزرگ ، مستطیلی پهن ، زرد ، قهوه ای . سبز ، سیاه و یا تركیبی از این رنگها دیده می شود . واریته های متداولی كه در آمریكا رشد می كنند تقریباً كروی و زرد هستند . سابقاً واریته لینكن یكی از واریته های معمولی بود كه در ایالات ایلینو ، آیوا و انیدیانا كشت می شد .
سلولهای حفره ای ، سلولهای پاراشیمی متراكم ، سلولهای آلورون و بالاخره سلولهای لایه متراكم آند و سپرم تشكیل یافته است . سطح لپه از اپیدرم ساخته شده و در سطح داخلی سلولهای پارانشیمی شكل ، پروتئین و روغن وجود دارد .
مقدار پروتئین های جدا شده ممكن است تا 98 درصد برسد. بطور تئوری فرآورده های پروتئینی كه با روش صنعتی تهیه می شوند باید خالص باشند . كوشش های زیادی جهت جدا كردن بخش پروتئینی با طبقه بندی توسط هوا انجام گرفته ولی موفقیت آمیزنبوده است .
تركیب :
لوبیاهای تجارتی متشكل از 8 درصد پوسته ، 90 درصد لپه و 2 درصد هیپوكوتیل و پلومول می باشند . ( 4 )
5-اهلی شدن و گونه های سویا
سویا در شمال شرقی چین حدود 2500 سال قبل از میلاد اهلی شده است . سویا از منطقه منشأ خود به جنوب چین ، كره ، ژاپن و كشورهای دیگر در جنوب شرقی آسیا انتشار یافته است . از نظر رده بندی سویا در خانواده بقولات ( لگومینوز) ، زیر خانواده پروانه آسا ( پاپیلیونوئیده ) قبیله لوبیا ( فازئوله) و جنس گلاسین (Gliycine ) طبقه بندی می شود . جنس گلاسین دارای دو زیر جنس Gliycine , Soja می باشد .
زیر جنس Soja دارای دو گونه بقرار زیر است :
1) Gliycine max (40=x2=n2 ) ، سویای زراعی .
2) Gliycine max (40=x2=n2 ) ، یك گونه و حشی بومی خاور دور كه رشد پیچیده خوابیده داشته و تمایل به ریزش دانه دارد .
Giycine Soja هرگز به صورت وحشی یافت نشده است و در میان گو نه های شناخته شده ، محتمل ترین جدش G. soja می باشد. گلاسین ماكس و گلایسین سویا با یكدیگر تلاقی پذیر بوده ولی خصوصیات رشدی گلایسین سویا آن را به عنوان یك والد در طرح اصلاحی نامطلوب ساخته است ، بجز در مواردیكه برای انتقال یك ژن برای یك صفت مورد نظر ازگلایسین سویا به گونه زراع
ی ماكس اقدام می گردد . در این حالت تعدادی نتلاقی برگشتی به گونه زراعی برای بازیابی نوع گیاه مطلوب مورد نیاز خواهد بود . زیر جنس Glycine دارای 12 گونه وحشی چند ساله بومی استرالیا یا مناطق مجاور در اقیانوسیه می باشد . ده گونه در این زیرجنس دیپلوئید (40=x2=n2) و دو گونه دیگر مخلوطی از بوته های دیپلوئید و تتراپلوئید دارند . تلاقی بین گلاسین ماكس با گونه های زیر جنس گلاسین معمولاً عقیم بوده و یا فقط تولید غلاف های نارس می نماید . با استفاده از نجات جنین در آزمایشگاه ، موفقیت جزئی در تلاقی G.max * G. tomentella حاصل گردیده است
( 2 ) .
6 ) ژنتیك سویا
با توجه به اهمیت اقتصادی سویا در مورد این گیاه ، تاكنون تحقیقات ژنتیكی و سیتوژنتیكی نسبتاً مختصری در مقایسه با غلات مهم نظیر جو ، ذرت یا گندم صورت گرفته است . سویای معرفی شده از خاور دور به عنوان ژرم پلاسم پایه در طرحهای بهنژادی اولیه مورد استفاده قرار گرفت . این ذخایر توارثی حاوی صفات متنوع ظاهری و فیزیولوژیك از قبیل اندازه و رنگ دانه ، رنگ گل ، پرزدار بودن برگ و ساقه شكل برگ ، تعداد دانه در هر غلات یا زمان گلدهی و رسیدگی بودند. لذا مطالعات ارثی اولیه به این صفات اختصاص داشت . مطالعات ژنتیكی در سویا با كسب اهمیت اقتصادی و توسعه طرحهای اصلاحی ، جهت پاسخگویی به نیاز های طرحهای اصلاحی گردید ( 2 ) .
این مطالعات مشتمل بر وارثت تیپ رشد ، تثبیت ازت ، عكس العمل به طول روز ، مقاومت به حشرات و بیماریها و اجزای كیفی دانه بود . از مطلعات وارثت كمی به منظور ارزیابی و راثت پذیری صفات خاص، هتروزیس و فن آوری بهنژادی استفاده گردید، اما در كل این نوع مطالعات مورد توجه كمتری در گیاه خودگشنی مثل سویا در مقایسه با مطالعات وراثت كیفی قرار گرفت . روش انتخاب دوره ای به همان طریقی كه برای گونه های دگرگشن برای اصلاح جامعه استفاده می شود ،
به طور پراكنده و محدود به لحاظ نیروی كار مورد نیاز برای دگرگرده افشانی در سویا به كار برده می شود . به هر حال ، عمل تلاقی ارقام یا لاین های اصلاحی برتر و در پی آن انتخاب و سپس تلاقی تفكیك یافته های برتر حاصل از تلاقی های این نسل جدید ، یك طرح انتخاب دوره ای طولانی مدت را می سازد .
بیش از 200 ژن برای صفات كیفی ساده در سویا شناسی شده است و علائم ژنی آنها در خبرنامه ژنتیك سویا انتشار یافته است . دستور العمل برای نامگذاری ژن ها و هماهنگی مطالع
ات ژنتیكی را كمیته ژنتیك سویا تعیین می كند. گروه های پیوستگی ژنی برای 13 كروموزوم از20 كروموزوم سویا شناسایی شده است . و تركیبات پیوستگی ژن ها درمجموعه ژنتیك سویا در آمریكا نگهداری می شود. تعداد كروموزومهای این دوگونه مساوی 40 است ( 40= N2 ) سویای معمولی گیاهی است بوته مانند ، راست و پر برگ كه ارتفاع آن از 30 تا 180 سانتی متر است ( 6 ) .
7 ) فن آوری زیستی
روشهای متداول اصلاح نباتات، بهبود ها و تغییرات بر جسته ای در راقام سویا به وجود آورده است . زیستی شناسی مولكولی روشهای جدیدی ارائه نموده كه امكان انتقال ژن از دامنه وسیعتری از موجودات را فراهم نموده ، زیرا این گونه انتقال ژن وابسته به دگرباروری و تولید مثل نمی باشد . گروه جدیدی از ماركرهای ژنتیكی برای انگشت نگاری DNA از رژم پلاسم و ارقام تجاری سویا با پلی مرفیسم های طولی قطعات انحصاری (Rhg4 ) بدست آمده برای مثال ماركرهای RFLP كه با ژن مقاومت به نماتد سیست در سویا پیوستگی داشت ، روش انتخاب دیگری را بجای آزمون متداو گیاه پزشكی فراهم نمود ، هر چند روش متداول هنوز هم آزمون مطمئن تری است . گیاه سویا برای بروز تحمل به گلیفسفات ترانسفورم گردید . گلی فسفات ماده فعالی است كه به طور گسترده ای در علف كش عمومی ، غیر انتخابی و بعد ازظهور كه بر روی برگها به كار می رود استفاده می شود . ایجاد تحمل به علف كش در سویا ازطریق مهندسی ژنتیك به تحمل نسبت به تمام علف كش ها منجر نگردید بلكه فقط به یك علف كش یا گروهی از علف كشها تحمل نشان داد كه مكانیسم مشابهی دارند .ففون روشهای زیست شناسی مولكولی تكمیل كننده و نه جایگزین شونده روشهای متداول بهنژادی است ( 2 ) .
بوته سویای زراعی به صورت افراشته و یكساله است و در صورت وجود فضای كافی شاخه های زیادی تولید می كند . تلاش های اصلاحی برای انتخاب ارقامی با شاخه های كوتاه كه تركم بوته ای بالاتری را در مزرعه جا دهد ، متمركز كرده است . ارقام سویا از لحاظ تیپ رشدی به دو گروه زیر دسته بندی می شوند :
رشد نامحدود : كه در آن گلدهی قبل از اتمام رشد طولی ساقه شروع شده و گلها در خوشه های جانبی پدید می آیند .
رشد محدود : كه در آن گلها در آرایش خوشه های جانبی و هم در خوشه انتهایی پدید آمده و طویل شدن ساقه با متمایز شدن یك جوانه انتهایی خاتمه می یابد .
ن رشد بوته سویا ادامه می یابد . ضمن اینكه سیدگی دانه همه گلها معمولاً به طور همزبان صورت می گیرد . عادت رشدی محدود به فصل رشد طولانی سازش دارد و در این نوع ، رشد بوته سویا قبل و یا كمی بعد از شروع گلدهی كامل می گردد.
عادت رشدی محدود توسط یك ژن مغلوب dt كنترل می شود . ارقام با رشد محدود و نیمه محدود با انتقال ژن dt به داخل ارقام با رشد نامحدود ایجاد شده اند . این انواع رشدی دارای ساقه های كوتاهتر و محكمتر بوده ، اما تشكیل تعداد زیادی غلاف می دهند كه به قدری در پایین بوته به وجود می آیند كه در هنگام برداشت از دست می روند . ارقام با رشد محدود و نیمه محدود در مراحل آغازین گیاه به تنش نیز حساس می باشند ( 2 ) .
9 ) گلدهی و گرده افشانی
سویای زراعی مجموعه ای 3 تا 15 را در قسمت جانبی یك شاخه پدید می آورد . بسیاری از گلها قبل از تشكیل غلاف می ریزند . گلها مشخصه خانواده بقولات را دارندكه جام گل متشكل از پنج گلبرگ است یك مادگی توسط ده پرچم احاطه می گردد. نه پرچم در اطراف مادگی لوله ای را ایجاد می نمایند و دهمین پرچم به صورت آزاد می باشد . دانه های گرده از بساك مستقیماً بر روی كلاله میریزد و در نتیجه درجه بالای از خودگشنی را موجب می گردد و در آن كمتر از 1% دگرگرده افشانی طبیعی صورت می گیرد . گلها معمولاً در اوایل صبح باز شده ولی در هوای مرطوب و سرد باز شدن گلها به تاخیر می افتند . در صورت طولانی شدن هوای سرد و یا در روز های كوتاه گلهای كلیستوگام تولید می شود كه گرده افشانی در داخل گل بسته صورت می گیرد . انتشار گرد
معمولاً اندكی قبل و یا اندكی بعد از باز شدن گل صورت می گیرد و گاهی در داخل گل بسته انجام می شود . دانه گرده سویا سنگین است و است و به ندرت توسط توسط باد جابه جا می شوند ، حشرات آن را از گلی به گل دیگر حمل می كنند. دگرگرده افشانی طبیعی به ندرت در فواصل بیش از 10 تا 15 متر رخ می دهد ( 2 ) .
10 ) روشهای تلاقی
دگرگرده افشانی مصنوعی در سویا به لحاظ كوچك بودن اعضای گل عملی مشكل است . تشكیل بذر معمولاً كمتر از غلات می باشد . دقیقاً زمانی كه گلها از غنچه ظاهر می شوند وآماده تلاقی می باشند قبل از اینكه گلبرگ قابل رویت باشند با حذف كاسبرگ وگلبرگها جهت در معرض دید قرار گرفتن و حذف حلقه پرچم هایی كه مادگی را احاطه می كنند ، اخته می گردند كلاله یك روز قبل از اینكه بساك شروع به پخش كردن گرده نمایند، پذیرنده گرده می باشد . برخی از اصلاح كننده ها پرچمها را حذف ننموده و در عوض از یك ژن نشاندار غالب مثل رنگ گل بنفش در والد گرده
افشانی (نر) كه هیپوكوتیل بنفش رنگ را درگیاهچه های هیبرید به وجو می آورد ، استفاده مینمایند. هیپوكوتیل بنفش را می توان مدت كوتاهی پس از ظهور گیاهچه مشاهده نمود از آن به منظور تشخیص بین بو ته های هیبرید و بو ته های ناشی ازخودگشنی استفاده می شود . در صورتیكه پرچمها حذف شوند ، باید مراقبت لازم جهت جلوگیری از صدمه دیدن مادگی صورت گیرد . بلافاصله پس از اخته كردن می توان گرده افشانی را با پخش گرده بر روی كلاله انجام داد گزینش بساك هایی كه در مرحله نموی مناسبی باشند ( 2 ) .
برای تشكیل بذر زیاد بسیار حیاتی است . بعضی از اصلاح كنندگان گل تازه بازشده در اوایل صبح را برداشت نموده و در داخل پاكت و در دیسكاتور یا دمای 25تا 27 درجه سانتی گراد برای استفاده های بعدی بعنوان منبع دانه گرده در طی روز نگهداری می نمایند. گلدهی ارقام دیررس و زود رس را می توان از طریق تاریخ های كاشت متوالی و یا تغییر طول روز و درجه حرارت همزبان نمود ( 5 ) .
[ بازدید : 723 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما :
]
